Een lage vitamine K-status verhoogt het risico op cardiovasculaire aandoeningen en -sterfte. Dat is bekend geworden uit diverse studies van het afgelopen decennium. In een nieuwe Deense studie is het verband onderzocht tussen een lage vitamine K-status en het risico op het ontstaan en de progressie van een aneurysma en overall overlijden. Deze studie laat nu zien dat een lage vitamine K-status bij patiënten met een buikaneurysma in verband staat met een 2,5 maal hoger sterfterisico.
De Deense studie is gebaseerd op een grote database afkomstig uit een cohortstudie met meer dan 50.000 mannen tussen de 65 en 74 jaar [1].
In 491 gevallen werd een buikaneurysma (AAA, abdominaal aorta aneurysma) gediagnosticeerd. Een groep van 189 mannen zonder vaatziekten of buikaneurysma dienden als controlegroep. Bloedspiegels van niet-geactiveerd MGP werden gemeten om te zien of er een verband zou zijn met het risico op het krijgen van een buikaneurysma en met de overall mortaliteit.
MGP als maat voor vaatwandverkalking
Vasculaire calcificatie verhoogt het risico op een symptomatisch aneurysma en de kans op een ruptuur [1]. MGP (matrix-Gla-proteïne) is een sterke remmer van vasculaire calcificatie. Daarbij is het afhankelijk van vitamine K – met name vitamine K2 – om in de actieve vorm te komen. Inactief MGP (dp-ucMGP) is een vroege marker voor vasculaire calcificatie. Een verhoogde spiegel van dp-ucMGP duidt op een ontoereikende vitamine K-status. Een dp-ucMGP-spiegel boven 400 pmol/l is geassocieerd met een verhoogd risico op cardiovasculaire ziekten en mortaliteit.
Verhoogd risico op sterfte
De gemiddelde dp-ucMGP-spiegel was hoger bij de personen met een buikaneurysma dan bij de controlepersonen (517 pmol/l, resp. 495 pmol/l). Bij personen met een aneurysma bleek een hoge bloedspiegel van dp-ucMGP in verband te staan met een 2,55 maal hoger risico op overlijden [1]. In deze studie werd geen verband gevonden met het krijgen van een buikaneurysma, de groeisnelheid van het aneurysma of met de noodzaak voor een chirurgische ingreep. Volgens de Deense onderzoekers zouden de resultaten kunnen wijzen op een rol voor suppletie met vitamine K2 bij mensen met een buikaneurysma [1].
Bij het ontstaan van een aneurysma in de buik spelen vooral hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte en leefwijze een rol.
Een tweede Deense cohortstudie laat zien dat overgewicht en obesitas, hoge bloeddruk en vaatstijfheid geassocieerd zijn aan verhoogde spiegels van dp-ucMGP [2]. Bovendien werden bij hogere waardes van dp-ucMGP meer deelnemers gezien met verhoogde triglyceriden- en cholesterolgehaltes en met een ongezonder voedingspatroon [2].
Gebrekkige activering MGP
Weense onderzoekers vonden een verband tussen een aneurysma in de borstholte (in het opstijgende deel van de aorta) en een genetisch bepaalde verminderde recycling van vitamine K. Recycling van vitamine K is nodig en tevens de snelheidsbepalende stap voor de activering van MGP en andere vitamine K-afhankelijke proteïnen [3].
Ook vitamine K-antagonisten (anti-coagulantia, zoals acenocoumarol en fenprocoumon) verhinderen de recycling van vitamine K en daarmee de activering van MGP. Ze verhogen de dp-ucMGP-spiegel en verkalking van bloedvaten [4].
Ook deze bevindingen tonen dat de vitamine K-status een rol speelt bij het risico op een aneurysma.
Behalve MGP zijn ook andere vitamine K-afhankelijke proteïnen betrokken bij het tegengaan van vasculaire calcificatie, met name Gla-rich protein (GRP) en Gas-6 (Growth Arrest Specific gene 6).
Suppletie met vitamine K
Een meta-analyse laat zien dat suppletie met vitamine K, onder andere 360 mcg vitamine K2 (MK-7) per dag, een significante vermindering geeft van vasculaire calcificatie (afname van 9%) en van dp-ucMGP (afname van ruim 44%) [5].
Referenties:
- Kristensen JSS, Melholt L, Kristensen KL, et al. Vitamin K2 Dependent Matrix Gla Protein Relating to Abdominal Aortic Aneurysm and Overall Mortality: A Combined Case Control and Cohort Study. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2021 May 1:S1078-5884(21)00273-2.
- Jespersen T, Møllehave LT, Thuesen BH, et al. Uncarboxylated matrix Gla-protein: A biomarker of vitamin K status and cardiovascular risk. Clin Biochem. 2020 Sep;83:49-56.
- Andreas M, Panzenboeck A, Shabanian S, et al. The VKORC1 polymorphism rs9923231 is associated with aneurysms of the ascending aorta in an Austrian population. Thromb Res. 2017 Apr;152:41-43.
- Dosluoglu HH. No Vitamin K Antagonists for Patients with Abdominal Aortic Aneurysms or Peripheral Arterial Disease? Are We There yet? Eur J Vasc Endovasc Surg. 2021 May 13:S1078-5884(21)00302-6.
- Lees JS, Chapman FA, Witham MD, et al. Vitamin K status, supplementation and vascular disease: a systematic review and meta-analysis. Heart. 2019 Jun;105(12):938-945.
Bron: Springfield Nutra